ನಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಹೇಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ?

ಬೆಂಗಳೂರು ವಿದ್ಯುತ್ ಸರಬರಾಜು ಕಂಪೆನಿ(BESCOM)ಯ  M.D. ಆಗಿದ್ದ ಮಣಿವಣ್ಣನ್  ಅವರು ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾದ ವಿದ್ಯುತ್ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಬಂದು ತಲುಪುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಇಂಗ್ಲೀಷಿನಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದರು. ಜನರಿಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬರೆದಿದ್ದ ಆ ಮಾಹಿತಿ ಬರಹವು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರಿಗೆ ತಲುಪಲಿ ಎಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ನಾನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತರ್ಜುಮೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಅದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಓದುಗರಿಗೂ ಅರ್ಥವಾಗುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಷ್ಟೇ ಮಾತ್ರ ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಇದರಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. 

ನಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ತು ಹೇಗೆ ಬರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದು ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿಯ ವಿಷಯ. ಇದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಮುಖ್ಯ. ಇದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಮನೆಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಕೆಯಲ್ಲಾಗುವ ಏರುಪೇರಿನ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ.  ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಸರಬರಾಜು ಏಕೆ ಕೈಕೊಡುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವಿಷಯ ಇದರಿಂದ ಮನದಟ್ಟಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಯಚೂರು ಉಷ್ಣ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ(RTPS)ದಲ್ಲಿ (ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಕಡೆ) ಉತ್ಪಾದನೆಯಾದ ವಿದ್ಯುತ್ ಐದು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ.

೧. ಮೊದಲ ಹಂತವೆಂದರೆ RTPSನಿಂದ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಸಾಗಣೆ. ಈ ವಿದ್ಯುತ್ ಸಾಗಣೆ ೪೦೦KV (ಕಿಲೋ ವೋಲ್ಟ್ಸ್) ಯಷ್ಟು ಹೈವೋಲ್ಟೇಜಿನಲ್ಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೆಲಮಂಗಲ/ಪೀಣ್ಯ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವಾಗ ಕಾಣಿಸುವ ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ಯುತ್ ಗೋಪುರಗಳೇ ಈ ೪೦೦KV ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಸಾಗಿಸುವಂತವು. ಈ ವಿದ್ಯುತ್ ಲೈನುಗಳು ’ಮಾಸ್ಟರ್ ರೀಸಿವಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಷನ್ನು’ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ದೊಡ್ಡ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳನ್ನು ತಲುಪುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳು ೪೦೦KV ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ೨೨೦KVಗೆ ಇಳಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳನ್ನು ಪವರ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳೆನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ೫೦೦ ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್. ಅಂದರೆ ಕಾಲುಭಾಗ ಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಸಾಕಾಗುವಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಇವು ಮನೆಯ ಜಗಲಿಯಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿಗಾಗಿ ಇಂತಹ ಮೂರು ೪೦೦KV. ಮಾಸ್ಟರ್ ರಿಸೀವಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಿವೆ. ಉತ್ತರಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲಮಂಗಲ, ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಹೂಡಿ, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಸೋಮನಹಳ್ಳಿ. ಈ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಯಾದರೆ (ಟ್ರಿಪ್) ನಗರದ ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಏರುಪೇರಾಗುತ್ತದೆ.  


೨. ಎರಡನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಈ ಮಾಸ್ಟರ್ ರಿಸೀವಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಷನ್ನುಗಳಿಂದ ಹೊರಬರುವ ೨೨೦KV ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ನಗರದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿರುವ ’ರಿಸೀವಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನು’ಗಳಿಗೆ ಕಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರಿಸೀವಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ೬೬KVಗೆ ಇಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ ಪವರ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳು ಈ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಹದಿನೈದು ರಿಸೀವಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಿವೆ.

೩. ಮೂರನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ೬೬KVಗೆ ಇಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ವಿದ್ಯುತ್ ರಿಸೀವಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಿಂದ ’ಸಬ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನು’ಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಾಗಣೆಯನ್ನು ಸಣ್ಣ ಟವರ್ ಗಳ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ನೆಲದೊಳಗೆ ಸಾಗುವ ಕೇಬಲ್ ಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾಡಬಹುದು. ಈ ಸಬ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಲ್ಲಿ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ೬೬KV. ವಿದ್ಯುತ್ ೧೧KVಗೆ ಇಳಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ತೊಂಭತ್ತು ಸಬ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಿವೆ.

೪. ನಾಲ್ಕನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಈ ವಿದ್ಯುತ್ ’ಫೀಡರ್ಸ್’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಲೈನುಗಳ ಮೂಲಕ ಸಬ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಿಂದ ಹೊರಹೋಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಬ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಿಂದ ಇಂತಹ ೧೦-೧೫ ಫೀಡರ್ ಲೈನುಗಳು ಹೊರಬಂದು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಯಲ್ಲಿರುವ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇವೇ ನಾವು ರಸ್ತೆ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂತಹ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳು. ಇದನ್ನು ’ಡಿಸ್ಟ್ರಿಬ್ಯೂಶನ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರ್ ಸೆಂಟರ್ಸ್’ (DTC) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ತು ೪೪೦ ವೋಲ್ಟ್ ಗಳಿಗೆ ಇಳಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. 

೫. ಐದನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಈ ೪೪೦ ವೋಲ್ಟ್ ಲೈನುಗಳು ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರುಗಳಿಂದ ಹೊರಟು ಕೊನೆಯದಾಗಿ ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮೀಟರಿಗೆ/ಮೇನ್ ಸ್ವಿಚ್ ಬೋರ್ಡಿಗೆ ಬಂದು ಸೇರುತ್ತವೆ. ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರ್ ಗಳಿಂದ ಮೂರು ತಂತಿಗಳ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಪಡೆಯಬಹುದು (ಮೂರೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಫೇಸ್ ಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ). ಮನೆಯ ಬಳಕೆಗೆ ೨೨೦ ವೋಲ್ಟ್ಸ್ ವಿದ್ಯುತ್ ಸಾಕು. ಹಾಗಾಗಿ ಒಂದು ತಂತಿಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 

(From the transformer, we get electricity in 3 lines, each carrying current in 3 different phases. The voltage between any two phase will be 440 volts. But, the voltage between any phase to the earth will be 220 volts! Thus, for your home, they will send only one wire carrying 220 volts! If you require 2 phase supply, then all 3 wires will come)

ಈ ಐದೂ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಸುಮಾರು ಸಾವಿರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಲೈನುಗಳ ಮೂಲಕ, ನೂರಾರು ಉಪಕರಣಗಳು ಹಾಗೂ ನಟ್ ಬೋಲ್ಟುಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಬರುತ್ತದೆ. ಇದಿಷ್ಟೂ ದೂರದ ಸಾಗಾಣಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ತೊಂದರೆಯೂ ಕೂಡ ವಿದ್ಯುತ್ ಸರಬರಾಜಿಗೆ ತಡೆಯಾಗಬಲ್ಲುದು.

ಈ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಮೂರು ಹಂತಗಳು ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯುತ್‌  ಪ್ರಸರಣಾ ನಿಗಮದ (KPTCL) ಆಡಳಿತ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ೬೬KVವರೆಗಿನ ಸರಬರಾಜಲ್ಲಿ ಆಗುವ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು KPTCLನವರು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಕೊನೆಯ ಎರಡು ಹಂತಗಳು ಬೆಂಗಳೂರು ವಿದ್ಯುತ್‌ ಸರಬರಾಜು ಕಂಪನಿ (ಬೆಸ್ಕಾಂ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ. ಅಂದರೆ ಸಬ್ ಸ್ಟೇಶನ್ನುಗಳಿಂದ ನಮ್ಮ ಮನೆಯವರೆಗಿನ ಸರಬರಾಜು ಬೆಸ್ಕಾಂಗೆ ಸೇರಿದ್ದು. ಮೊದಲ ಎರಡು ಹಂತಗಳು ಬಹಳ ಹೈ  ವೋಲ್ಟೇಜಿನಲ್ಲಿ ಆಗುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ನೆಲದಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕೊನೆಯ ಎರಡು ಹಂತಗಳ ಪ್ರಸರಣವನ್ನು ನೆಲದಡಿಯ ಕೇಬಲ್ಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೪೦೦KV ಪವರ್ ಲೈನ್ ಗಳು ಮತ್ತು ೪೦೦KV ಮಾಸ್ಟರ್ ರಿಸೀವಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಶನ್ ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಪವರ್ ಗ್ರಿಡ್ ಜಾಲದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ, ನಮಗೆ ಇಪ್ಪತ್ನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಪೂರೈಕೆಯಾಗಲು RTPS (ಅಥವಾ ಇನ್ಯಾವುದೇ ಉತ್ಪಾದನಾ ಘಟಕ), KPTCL ಹಾಗೂ BESCOMಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಇಲಾಖೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹಗಲುರಾತ್ರಿ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

******

ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಹಾಗೂ ಸರಬರಾಜಿನ ಹಿಂದಿರುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಮತ್ತು ಶ್ರಮವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಸದ್ಬಳಕೆ ಮಾಡೋಣ ಮತ್ತು ಪೋಲು ಮಾಡದಿರೋಣ. :)

ಮೂಲ ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಬರಹ ಇಲ್ಲಿದೆ: How electricity reaches our homes.

ಮಣಿವಣ್ಣನ್ ಅವರ ಬ್ಲಾಗ್ ಇದು: I and the Government..?